Alison McMillan

Addysg
Wedi gadael yr ysgol uwchradd yn yr Alban, symudais tua’r de i astudio ar gyfer BSc mewn Mathemateg a Ffiseg yng Ngholeg y Brifysgol Llundain, ac ymlaen wedyn at MSc mewn Mecaneg Gymhwysol yn Cranfield, a Doethuriaeth yn yr Adran Ffiseg ym Mhrifysgol Swydd Stafford. 

Dechreuodd y ddoethuriaeth fel prosiect yn ymchwilio i fethiant yn sgil ardrawiad mewn rhodenni rheoli carbon polygrisialog a ddefnyddir yn y diwydiant niwclear. Ar ôl bod wrthi am flwyddyn, bu newidiadau mawr yn Awdurdod Ynni Atomig y DU, a thynnodd ein partneriaid diwydiant allan o’r prosiect. Yn ystod yr haf hwnnw, darganfyddais fod llawer o ddiddordeb yn y diwydiant awyrofod mewn ardrawiadau plastigau sydd wedi’u hatgyfnerthu â ffibr carbon, lluniais gôd ar gyfer cyfrifiannell stiffrwydd laminiadau, ffurfiais y dadansoddiad moddol, a chymhwyso hwnnw i’r gyfrifiannell dadansoddi ardrawiad yr oeddwn wedi’i datblygu ar gyfer rhodiau carbon. Cysylltais â Rolls Royce, ac wedi hynny daethant i gydweithio yn y prosiect, gan ddarparu data enghreifftiol ar gyfer dilysu fy modelau. 

Bûm mewn tair swydd ôl-ddoethurol wedyn - y gyntaf mewn Gwyddor Beirianyddol ym Mhrifysgol Rhydychen yn defnyddio cyfrifiadura esblygol a dadansoddi mathemategol er mwyn cael y strwythurau peirianyddol gorau i greu band pasio dirgryniad goddefol. Yn hynny o beth, roeddwn yn un o arloeswyr cynnar cyfrifiadura cyfochrog, gan rwydweithio’r cyfrifiaduron mewn dau labordy cyfrifiaduron a rhedeg tasgau anferthol dros wyliau’r israddedigion.

Roedd fy ail a fy nhrydedd swydd ôl-ddoethurol ym Mhrifysgol Keele. Roedd y 

gyntaf o’r rhain yn yr Adran Mathemateg, yn modelu dirgryniad hunangynhyrfol gwichiadau olwynion rheilffordd. Mae hon yn broblem deinameg aflinol, a dim ond datrysiad cyfyngedig a geir drwy gynyddu’r gwanychu. Mae’r papur a ysgrifennais am y gwaith hwn yn un o’r rhai sydd wedi’i ddyfynnu fwyaf yn fy ngyrfa, ac enillodd “Ganmoliaeth Arbennig” yr EASD-ANIV i mi yn 1999. 

Roedd fy nhrydedd swydd ôl-ddoethurol yn yr Adran Cyfathrebu a Niwrowyddoniaeth, yn gweithio ar brosiect cyfrifiadureg oedd yn gysylltiedig â systemau adnabod lleferydd. O fewn y tri mis cyntaf, roeddwn wedi canfod yn fathemategol na fyddai’r algorithm yr oedd fy ngoruchwyliwr am i mi ei ddefnyddio i godio yn gweithio, oherwydd ei fod yn mynd yn groes i ddeddf Nyquist, sef egwyddor samplo prosesu signalau sydd yr un fath yn fathemategol ag Egwyddor Ansicrwydd Heisenberg, Roeddwn i’n meddwl bod gwario arian trethdalwyr ar ymchwil a oedd yn sylfaenol ddiffygiol yn ddibwynt, ac ymgeisiais am swyddi ym myd diwydiant.

Rolls-Royce plc
Yn dilyn cyfweliad ble roeddwn wedi methu ag ateb unrhyw gwestiwn technegol, ond wedi gofyn llawer o gwestiynau technegol fy hun, cefais fy rhyfeddu o gael cynnig swydd mewn dadansoddi straen ym maes Trawsyriannau ac Adeileddau. Yn y dyddiau hynny, roedd y dylunwyr yn dal i ddefnyddio papur ar fyrddau dylunio enfawr, ac aeth misoedd heibio cyn i mi gael cyfrifiadur i wneud y gwaith dadansoddi straen arno, felly bûm yn rheoli tîm o gontractwyr allanol, ac yn cydlynu’r gwaith papur tystysgrifo. Ar ôl tua chwe mis, symudais i’r tîm caffael gallu, ble bûm yn cydlynu rhaglenni ymchwil a datblygu wedi’u cymhwyso i ddatblygu dulliau cynhyrchu ar gyfer adeileddau peiriannau. 

Ymhen amser, aeth fy rôl yn ehangach a rhoddwyd cyfrifoldeb i mi dros y pecyn gwaith siafftiau ar gyfer awyren A400M. Cafodd y prosiect hwn ei osod i’r naill ochr wedi 9/11, oherwydd bod y diwydiant awyrofod wedi gorfod crebachu. Roedd recriwtio wedi’i rewi, a chafodd llawer o aelodau staff ar brosiectau a roddwyd i’r neilltu eu hadleoli i adrannau eraill. Yn fy achos i, symudais i Systemau Gwyntyllau, i weithio yn y Grŵp Ardrawiadau, sef y tîm sy’n gyfrifol am ddilysu profion a rhagfynegi dadansoddiadau ardrawiadau DYNA taro ADAR, llafn gwyntyll yn torri’n rhydd, a chyfyngu malurion mewn peiriannau. Treuliais flwyddyn yn gweithio ar gysyniad casyn cyfyngu haenog newydd, sydd bellach ar waith mewn peiriannau Trent 900 (ar awyrennau A380). Golygai hyn ddatblygu dulliau dadansoddi FEA, llunio nodweddion “deunyddiau” yn fathemategol i gynrychioli’r adeileddau haenog, mesur y nodweddion “deunyddiau” hynny drwy gynllunio dulliau profi dyfeisgar, ac yna ddilysu’r holl broses ddadansoddi drwy raglen brofi ar raddfa labordy. Cafodd y fethodoleg ei chymhwyso wedyn i’r casyn cyfyngu cyfan, a’i dilysu mewn prawf gyda llafn gwyntyll yn torri’n gyfan gwbl rhydd.

Tua’r cyfnod hwn, roedd fy ngweithgareddau arloesi a’m diddordeb yn y broses o gael patent yn cael eu cydnabod, a chefais rôl rhan-amser yn Gynrychiolydd Eiddo Deallusol i’r uned fusnes, ochr yn ochr â’m rôl dadansoddi ardrawiadau. Yn rhinwedd y rôl hon, roeddwn yn annog cydweithwyr i sylweddoli bod eu dyfeisiadau yn rhai y gellir cael patent arnynt, ac yn pwysleisio gwerth patentau i’r cwmni. Yn y cyfnod y bûm yn cyflawni’r rôl honno, gwnaethom gyflawni dwbl targed yr uned fusnes ar gyfer datgelu dyfeisiadau newydd. Agwedd ychwanegol ar y gwaith hwn oedd rheoli allforio, a daeth hyn yn llawer mwy cymhleth o ganlyniad i ymwneud y cwmni â dwy fersiwn o raglen datblygu Awyrennau Ymladd Cyfunol yr UDA. Enillais wobr fewnol am fy ngwaith yn datblygu’r broses mewn perthynas â rheoli data rheoli allforio, a chynorthwyo cydweithwyr i gydymffurfio â’r gofynion.

Yn dilyn hynny, rhoddwyd cyfrifoldeb i mi dros arwain datblygiad dulliau strategol ar gyfer gwyntyllau cyfansawdd a chasynau cyfyngu cyfansawdd. Rhan bwysig o hyn oedd tyfu’r tîm arbenigol, drwy recriwtio o’r tu allan ac o’r tu mewn i’r cwmni er mwyn datblygu’r arbenigedd mewnol, a thrwy ddatblygu a chryfhau perthnasoedd â phrifysgolion a phartneriaid posib yn y gadwyn cyflenwi. Bûm yn cydlynu datblygiad Canolfan Dechnoleg y Brifysgol ym Mryste, ac yn cymathu hynny â dadansoddi ardrawiadau, profi a galluoedd perthnasol eraill yn Rhydychen, Imperial College, Nottingham, Southampton, Ulster a TU Dresden. 

Dros gyfnod o amser, wrth i’r rhaglenni dulliau aeddfedu, ac i’r gallu nesáu at Lefel 6 Parodrwydd Technoleg, trosglwyddwyd y strategaeth i ofal y rhai fyddai’n arwain datblygiad y safle cynhyrchu, a cham cyflwyno’r cynnyrch newydd. Wrth i’m rôl i fynd yn llai, gwelais gyfle i ailgydio yn fy niddordeb mewn modelu a nodweddu defnyddiau cyfansawdd, ac i weithio’n agosach gyda’r academyddion. Llwyddais yn fy nghais am Gymrodoriaeth Diwydiant y Gymdeithas Frenhinol, a bûm yn Gymrawd rhan-amser am 4 blynedd, yn bennaf gyda Phrifysgol Bryste, ond gan gydweithio hefyd ag Imperial College, Rhydychen, Ulster, a Dresden. Daeth fy niddordeb cychwynnol mewn effeithiau diffygion mewn defnyddiau cyfansawdd yn fwy cyffredinol, wrth i mi sylweddoli nad oedd diffygion a garwedd arwynebau yn cael eu hymchwilio’n ddigonol mewn cydrannau metel chwaith.

Nawr
Y dyddiau hyn, rwy’n dal i weithio ar ddiffygion a garwedd arwynebau. Rwyf wedi ceisio gosod cysyniad lludded deunyddiau ym myd rhagfynegi ar sail ffiseg sefydledig (elastigedd a phlastigrwydd), ar sail dealltwriaeth o ddosbarthiad diffygion a nodweddion garwedd arwynebau. Mae ffordd bell i fynd eto, ond mae’r ymagwedd hon yn darparu gwerth posib drwy leihau cost y

“pyramid profi” sydd ei angen ar raglen profi lludded lawn sy’n seiliedig ar ystadegau. 

Mae cryn ddiddordeb wedi bod yn yr ymagwedd hon yng nghyd-destun cydrannau â swyddogaeth bwysig sydd wedi’u cynhyrchu gydag ychwanegion, ble mae’r dull cynhyrchu yn dueddol i ganiatáu diffygion. Mae gwaith a gyflawnwyd ar y cyd â’r Athro Rhys Jones AC (Monash ac Athro Gwadd yn Wrecsam) wedi cael effaith gyda Llynges UDA a’u cynlluniau cynnal awyrennau.

Yn ogystal ag ymchwil peirianneg sy’n gysylltiedig â deunyddiau, rwyf yn datblygu ymarfer rhyng- a thraws-ddisgyblaethol. Fel peiriannydd sydd â chefndir cryf mewn mathemateg, ffiseg a chyfrifiadureg, mae digonedd o gyfleoedd ar gyfer gweithgaredd rhyngddisgyblaethol. Mae’r ochr drawsddisgyblaethol yn fwy diddorol, ac (yn fy meddwl i), yn dod yn fwyfwy pwysig. Fel peirianwyr (a STEM-wyr eraill), mae’n rhaid i ni ddefnyddio ein gwybodaeth a’n sgiliau i ddatrys problemau technolegol. Beth nad ydyn ni’n tueddu i’w wneud ydy ffurfio golwg fanwl o ba broblemau y dylid eu datrys. Yn nisgyblaeth “Rhagoriaeth Proses”, ceir offeryn o’r enw “Y Pum Pam”. Y syniad ydy mynd at wraidd problem proses weithgynhyrchu drwy ofyn “Pam?” ar lefelau cynyddol o fanylder, nes bydd gwraidd y broblem wedi’i hamlygu. Rwy’n credu bod angen ymagwedd debyg yn ein gwaith arloesi: mae angen i beirianwyr (STEM-wyr) ymgysylltu mwy gyda phobl a’r ffordd maent yn byw eu bywydau, er mwyn sicrhau bod yr amser a’r egni a rown i’n gwaith yn arwain at welliannau yn y bywydau hynny, yn hytrach nag yn ychwanegu at gymhlethdodau a chostau. 

Mae mater y Newid yn yr Hinsawdd a Sero Net yn enghraifft o hynny: mae “anghenion a’r defnydd” o ynni yn cynyddu’n gynt nag y gallwn ni sicrhau gwelliannau yn effeithlonrwydd peiriannau. Beth mae angen i ni ei wneud ydy cydnabod bod llawer o’r “anghenion a defnyddiau” hyn wedi tyfu ar sail aneffeithlonrwydd systemig a achoswyd drwy ddatrys y problemau anghywir. Yr anhawster ydy gweld drwy’r holl gymhlethdod rhyng-gysylltiedig, a gweld pa gyfleoedd sydd i osgoi’r cyfan, a symud yn uniongyrchol at ddatrysiad newydd. Gelwir yr ymagwedd hon yn Beirianneg Trawsnewid. Yn ogystal â Pheirianneg Trawsnewid, mae angen i ni gael gwared ar ein rhagfarnau hefyd. Er bod peirianwyr yn dod o bob math o gefndir, mae ein bywydau pob-dydd yn benodol i leoliadau. Rydym yn byw ein bywydau ein hunain, nid rhai pobl eraill. Gallai mwy o ymgysylltu â grwpiau amrywiol ein helpu i weld y tu hwnt i’n canfyddiadau ein hunain ynglŷn â pha ddatrysiadau sy’n bwysig.