Arfer sy’n cael ei lywio ar Drawma yng Ngwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid Cymru

Mae Dr Tegan Brierley-Sollis wedi cyhoeddi pennod mewn llyfr, 'Trauma-informed practice in the Welsh Youth Justice Service' in 'Social Work in Wales' (Livingston et al., 2023). Mae’r llyfr hwn yn archwilio’r hyn sy’n gwneud cyd-destun Gwaith Cymdeithasol Cymru yn nodedig ac mae’n cynnwys ystod o leisiau gan gynnwys lleisiau academaidd, unigol, myfyrwyr ac ymarferwyr.

Mae’r bennod yn seiliedig ar ymchwil PhD Tegan a oedd yn canolbwyntio ar ddiwylliant sy’n cael ei lywio gan drawma yng Ngwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid Gogledd Cymru. Archwiliwyd y newid i arfer wedi’i lywio gan drawma gan gynnwys y ffactorau galluogi a’r heriau gan ddefnyddio adroddiadau am blant sy’n ymwneud â chyfiawnder a darparwyr gwasanaethau. 

Cyfiawnder Ieuenctid sy'n cael ei lywio gan Drawma yng Nghymru

Mae’r Glasbrint Cyfiawnder Ieuenctid 2019 yn nodi pedair egwyddor allweddol, gan gynnwys defnyddio dull sy’n cael ei lywio gan drawma drwy gamau amrywiol y gwasanaeth cyfiawnder ieuenctid, sicrhau bod dulliau gweithredu sy’n cael eu llywio gan drawma yn cael eu hymgorffori mewn arferion cymunedol a gwarchodol, gan ddefnyddio dull sy’n rhoi’r plentyn yn gyntaf a chreu strategaeth system gyfan drwy alinio gwasanaethau datganoledig a heb eu datganoli. Mae uchelgais y glasbrint yn dangos y ffordd y cydnabyddir y cysylltiad rhwng trawma plentyndod a theithiau troseddu ochr yn ochr â dealltwriaeth o bwysigrwydd gweithio gyda phlant sy’n ymwneud â chyfiawnder drwy lens gyfannol. Mae’r model Rheoli Achosion Uwch, a ddeilliodd o’r Model Adfer Trawma, wedi’i dreialu a’i gyflwyno ledled Cymru. Mae gwerthusiadau o’r model yn awgrymu manteision gan gynnwys dilyniant o ran rheoleiddio berthynol ac emosiwn i blant yn ogystal â’r cyfle i ddarparwyr gwasanaethau gymhwyso ymyriadau sy’n seiliedig ar ddatblygiad. Fodd bynnag, mae heriau i fynd i’r afael â nhw wrth wau dulliau sy’n cael eu llywio gan drawma drwy’r system gyfan. Mae’n bosibl y bydd gweddillion arferion a ddominyddwyd gan risg yn y gorffennol yn dal i dreiddio drwy’r diwylliant a allai arwain at system sy’n cymell trawma. Mae hefyd angen ystyried dylanwad posibl trawma dirprwyol o ganlyniad i rannu naratif trawma sy'n ganlyniad anochel o symud i ofod mwy perthynol a thosturiol.

Lens Damcaniaethol

Dylid ystyried lens ddamcaniaethol gyfunol gydag ymgorffori arfer wedi’i lywio gan drawma mewn lleoliad cyfiawnder ieuenctid. Mae hyn yn cynnwys ystyried datblygiad plentyn oherwydd gall trawma ddylanwadu ar y llwybr bywyd yn enwedig os yw’n cael ei brofi ar gamau datblygiadol allweddol. Dylid hefyd myfyrio ar ddamcaniaethau troseddol i gynnig eglurhad ynghylch pam y gallai troseddu fod wedi digwydd. Dylid deall bod ystod o nawsau’n bodoli, felly, ni ellir cymhwyso pob damcaniaeth i rai achosion, fodd bynnag, maent yn cynnig eglurhad posibl. Yn olaf, dylai ymarfer perthynol hefyd gydblethu’r lens ddamcaniaethol gan fod agwedd berthynol yn aml i drawma ac felly dylid ystyried gofal perthynol.

Casgliad

Mae ymgorffori diwylliant sy’n cael ei lywio gan drawma o fewn y system cyfiawnder ieuenctid yn nodi  manteision clir i blant sy’n ymwneud â chyfiawnder a darparwyr gwasanaethau, gan gynnwys creu diwylliant o ddealltwriaeth wrth hefyd ganiatáu lle i berchnogaeth bersonol o newid a rhoi ymddygiad unigol yn ei gyd-destun. Fodd bynnag, mae newidiadau diwylliannol o'r fath angen ystyriaeth amrywiol er mwyn cefnogi pawb sy'n ymwneud â'r gwasanaeth a sicrhau nad yw cyfnodau diwylliannol blaenorol yn dylanwadu ar arferion cyfoes.

'Social Work in Wales' gan Wulf Livingston, Jo Redcliffe ac Abyd Quinn Aziz ar gael i'w brynu yma