Canolfan Cotio Ffilm Gwactod Professor Wrecsam yn cefnogi taith dan arweiniad Cymru i'r blaned Mawrth

Dyddiad: Dydd Llun, Rhagfyr 18

Mae cyfleuster ymchwil gan Brifysgol Wrecsam sydd wedi'i leoli yng Nghanolfan Dechnoleg OpTIC yn Llanelwy yn cefnogi cenhadaeth dan arweiniad Cymru i chwilio am fywyd ar y blaned Mawrth, sydd i fod i gael ei lansio yn 2028.

Mae Enfys, sy'n golygu "enfys" yn Gymraeg, yn sbectromedr isgoch a bydd yn cael ei ymgynnull ym Mhrifysgol Aberystwyth. 

Mae cydrannau optegol Enfys yn cael eu cynhyrchu gan Qioptiq Cyf sydd wedi datblygu'r haenau sy'n ofynnol gan ddefnyddio'r Cyfleuster Cotio Ffilm Gwactod Tenau sydd wedi'i leoli yn y Ganolfan Ffotoneg Arbenigedd, cyfleuster ymchwil yng Nghanolfan Dechnoleg OpTIC Prifysgol Wrecsam. 

Bydd y sbectromedr yn cael ei osod ar rover Rosalind Franklin yr Asiantaeth Ofod Ewropeaidd, a fydd yn cael ei lansio yn 2028.

Yn ystod yr wythnosau diwethaf, cyhoeddodd Asiantaeth Ofod y DU y bydd yn darparu £10.7 miliwn yn ychwanegol ar gyfer y datblygiad.

Bydd yr offeryn Cymraeg yn disodli offeryn o Rwsia. Roedd y crwydryn, a adeiladwyd gan Airbus yn Stevenage fel rhan o raglen Asiantaeth Ofod Ewrop, i fod i gael ei lansio yn 2022 ond cafodd y cydweithrediad ag asiantaeth ofod Rwsia (Roscosmos) ei chanslo yn dilyn ymosodiad anghyfreithlon ar Wcráin. 

Bydd y cyllid newydd yn caniatáu i dîm o'r DU ddisodli'r Sbectromedr Is-goch a adeiladwyd yn Rwseg ar gyfer ExoMars (ISEM) fel y gall y genhadaeth adfer ei photensial gwyddonol llawn. 

Bydd Enfys yn nodi targedau ar wyneb y blaned Mawrth ar gyfer samplu a dadansoddi, gan adeiladu ar ddarganfyddiadau gwyddonol cenhadaeth crwydryn y blaned Mawrth. Bydd yn cael ei hongian o mast sy'n dal platfform camera'r robot, o'r enw PanCam, gan weithio mewn unsain gyda synwyryddion cydraniad uchel ac ongl lydan i arolygu'r dirwedd Martian.

Dywedodd yr Athro Caroline Gray OBE, Cyfarwyddwr Canolfan Dechnoleg OpTIC Prifysgol Wrecsam: "Rydym yn teimlo'n hynod falch bod ein Cyfleuster Gorchuddio Ffilm Tenau yma yng Nghanolfan Dechnoleg OpTIC yn cefnogi'r daith hon dan arweiniad Cymru i'r blaned Mawrth. 

"Datblygwyd y cyfleuster ymchwil cotio gwactod sy'n cael ei ddefnyddio i gefnogi'r partneriaid prosiect fel rhan o brosiect Canolfan Arbenigedd Ffotoneg a ariennir gan ERDF, a ddaeth i ben ym mis Rhagfyr 2022, Cyn y prosiect hwn nid oedd cyfleuster o'r math hwn o ymchwil a datblygu yn bodoli yng Nghymru - felly wrth gwrs, mae'n wych bod y cyfleuster hwn yn chwarae ei ran yn cefnogi'r daith ofod hon sy'n arwain y byd."

Meddai Andrew Hurst, Rheolwr Datblygu Araenu yn Qioptiq: "Mae cael cyfleuster o'r radd flaenaf yng Ngogledd Cymru wedi rhoi cyfle i Qioptiq ddatblygu haenau ffilm denau unigryw i helpu i gefnogi'r genhadaeth arloesol hon.  

"Mae Qioptiq wedi defnyddio'r cyfleuster hwn ers iddo gael ei sefydlu i'n galluogi i ddatblygu ystod o haenau ffilm denau pen uchel sy'n ein galluogi i fod yn gystadleuol mewn amrywiaeth o farchnadoedd ledled y byd." 

Ychwanegodd Dr Matt Gunn, Prif Ymchwilydd Enfys o Brifysgol Aberystwyth: "Mae'r cotiau'n chwarae rhan hanfodol wrth sicrhau bod yr offeryn yn bodloni ei ofynion perfformiad.  

"Mae'r prosiect hwn ar amserlen dynn iawn ac felly mae cael y cyfleuster arbenigol hwn ar gael i gyflawni'r datblygiad cotio wedi bod yn rhan bwysig o wneud y prosiect heriol hwn yn bosibl."

Cyfleuster Caenu Ffilm Tenau Prifysgol Wrecsam yw'r cyntaf o'i fath yng Nghymru ac mae'n caniatáu i gwmnïau ddatblygu cynhyrchion a chymwysiadau technoleg ffilm tenau. 

Mae Prifysgol Aberystwyth hefyd yn cael eu cefnogi gan Goleg Prifysgol Llundain (UCL) a STFC RAL Space, fel rhan o'r gwaith hwn.