Effeithiau COVID19
Rhagfyr 2021.
Mae effeithiau pandemig COVID19 yn eang, nid yn unig ar iechyd ond hefyd ar addysg. Bu Tîm Addysg Prifysgol Glyndŵr Wrecsam yn rhan o waith ar y cyd a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru i ymchwilio iechyd a lles dysgwyr ac ymarferwyr, gan gynnwys beth mae hyn yn ei olygu i addysg gychwynnol athrawon.
Ochr yn ochr â Phrifysgol Bangor a Phrifysgol De Cymru, dyfarnwyd grant ar y cyd i WGU ym mis Mehefin 2020 i gasglu tystiolaeth gan arweinwyr ac athrawon o sampl fach o ysgolion. Bu’r ymchwilwyr yn cyfweld â rhanddeiliaid ar draws 12 ysgol fel arweinwyr, athrawon, staff, a myfyrwyr mewn sefydliadau addysg gychwynnol athrawon.
Dangosodd y prif ganfyddiadau gynnydd cadarnhaol yn y ffocws ar iechyd a lles y dysgwyr a’r ymarferwyr yn ystod cyfnod anodd cyfnodau clo COVID19, ar lefel ysgol a chymuned. Roedd y canfyddiadau’n awgrymu bod cymorth y dysgwyr wedi’i ddeddfu ar ganllawiau Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol; fodd bynnag, cafwyd rhai awgrymiadau bod canllawiau weithiau'n gwrth-ddweud ei gilydd. Roedd y cymorth a roddwyd ar waith yn cynnwys cyngor ar COVID19, dilyniant dysgu, a llythrennedd technolegol, yn ogystal â chynnydd mewn dysgu awyr agored.
Roedd yr effaith ar ymarferwyr yn sylweddol oherwydd eu llwyth gwaith cynyddol o ganlyniad i newidiadau addysgu acíwt, megis symud i ddysgu ar-lein. Roedd ymarferwyr hefyd yn cael eu beichio gan gynnydd mewn cyfathrebu gyda rhieni, gan weithredu fel cyfryngwyr rhwng rhieni a'r llywodraeth ac awdurdodau lleol.
Roedd yr argymhellion terfynol yn cynnwys darpariaeth gynyddol mewn addysg gychwynnol athrawon ar gyfer dysgu yn yr awyr agored a gwreiddio ystyriaethau iechyd a lles ar ddechrau cwricwlwm newydd.
Roedd y tîm hefyd yn ymwneud â Phrifysgol Aberystwyth a Phrifysgol De Cymru ar brosiect tebyg yn archwilio profiadau dysgu o bell a dysgu cyfunol yn ystod y pandemig. Roedd y prosiect hwn yn cynnwys arolwg cychwynnol gyda'r holl randdeiliaid a chyfweliadau dilynol a grwpiau ffocws yn seiliedig ar ganlyniadau'r arolwg.
Yn ôl y disgwyl, roedd y symud o ddysgu traddodiadol i ddysgu ar-lein a dysgu cyfunol yn creu llawer o heriau, ond hefyd yn darparu cyfleoedd. Er enghraifft, gallai ysgolion fabwysiadu dulliau dysgu creadigol gan ddefnyddio technoleg, a gallai dysgwyr ddod yn fwy annibynnol a chael rheolaeth dros eu gweithgareddau a chyflymder dysgu. Yn ogystal, roedd cydweithio yn haws ar-lein i ddysgwyr ac athrawon, a chynyddodd ymgysylltiad rhieni hefyd. O ganlyniad, roedd rhai dysgwyr yn ffynnu o dan yr amodau newydd.
Er bod enillion ar gyfer addysgu a dysgu drwy’r llwybr digidol, her aruthrol oedd addasu’n gyflym i’r newidiadau. Roedd problemau eraill yn cynnwys cyfyngiadau technegol, megis rhyngrwyd a chysylltedd gwael, neu ddiffyg caledwedd a meddalwedd, a lleihad sylweddol mewn rhyngweithio cymdeithasol rhwng cyd-ddisgyblion a staff addysgu. Daeth yn anoddach hefyd addysgu’r dysgwyr hynny a oedd yn anodd eu cyrraedd neu’n agored i niwed, gyda myfyrwyr difreintiedig yn cael eu heffeithio fwyaf.
Roedd yr argymhellion ar gyfer adferiad yn cynnwys targedu’r dysgwyr a symudodd o’r ysgol gynradd i’r ysgol uwchradd, o’r ysgol uwchradd i golegau Addysg Bellach, neu o Addysg Bellach i’r brifysgol yn ystod y cyfnodau clo, gan y byddent wedi colli allan ar brofiadau dysgu hanfodol. Yn ogystal, dylid rhoi pwyslais ar bwysigrwydd amgylcheddau dysgu yn y cartref a sgiliau dysgu annibynnol.
