Myfyrdodau Beirniadol ar Hil mewn Addysg Uwch
Gan ddefnyddio lens addysgeg feirniadol, ymchwiliodd tîm Ieuenctid a Chymuned Wrecsam i'r strwythurau gormesol neu anghydbwysedd pŵer o fewn arferion addysgu Ieuenctid a Chymuned. Mae Theori Beirniadol yn honni bod pŵer yn cael ei drosglwyddo trwy ideolegau cymdeithasol dominyddol, sy'n aml yn anymwybodol. Trwy archwilio ein hymwybyddiaeth ac annog sgwrs agored, gallwn herio strwythurau pŵer annheg a gweithredu i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb.
Mae athrawon Gwaith Ieuenctid o fewn addysg uwch yn dal eu safleoedd o rym eu hunain ac mae ganddynt gyfrifoldeb i gydnabod yr anghyfiawnder sy'n bodoli i staff a myfyrwyr o liw ac i ymroddi eu hymddygiad personol a phroffesiynol i ddadwneud arferion niweidiol, gormesol. O ganlyniad, ceisiodd tri aelod o’r tîm Ieuenctid a Chymuned ddod â’r anymwybodol i ymwybyddiaeth ymwybodol trwy hunan-fyfyrio ar eu hadran, archwilio unrhyw agweddau ar hiliaeth strwythurol, a chydnabod braint gwyn.
Cynhaliodd y tîm sesiynau myfyrio beirniadol digidol o fewn pedwar maes o ddiddordeb: recriwtio a derbyniadau, addysgu, dysgu ac asesu, a chymorth i fyfyrwyr a ‘llais y myfyriwr’. Fe wnaethon nhw ddewis ymchwilio i’r meysydd hyn gan eu bod yn effeithio ar strwythur y rhaglen o ddechrau taith myfyriwr ac yn cael eu dylanwadu gan bŵer y tîm academaidd.
Y cyfranogwyr oedd y tîm ymchwil academaidd - dwy fenyw oedd yn hunan-adnabod fel gwyn dosbarth canol ac un fenyw oedd yn hunan-adnabod fel Brown a dosbarth gweithio. Gan ddefnyddio sgwrs fyfyriol feirniadol, ceisiodd y tîm ystyried eu cysylltiadau â chyd-destunau cymdeithasol-wleidyddol i roi newid cymdeithasol ar waith ac i ddatblygu’n bersonol ac yn broffesiynol fel ymarferwyr gwrth-ormesol. Cofnodwyd a thrawsgrifiwyd sesiynau, a defnyddiwyd techneg gyffredin ar gyfer nodi themâu i ddadansoddi'r data (Braun & Clarke, 2006). Nodwyd tair prif thema:
1. Codi ymwybyddiaeth feirniadol o faterion hil ac anghydraddoldeb
Cododd yr ymchwil hwn ymwybyddiaeth feirniadol y timau ymchwil academaidd a thynnodd sylw hefyd at yr anhawster o gyflawni newid oherwydd deuaidd pâr; roedd gwrthdaro mewnol rhwng y ‘Gweithiwr Ieuenctid’ a’r hunaniaeth ‘academaidd’, rhwng bod addysg yn ‘broses’ neu’n ‘gynnyrch’, ac ynghylch cyfiawnder cymdeithasol yn erbyn cyfalafiaeth.
2. Yr heriau a wynebir wrth ddadadeiladu hiliaeth sefydliadol
Roedd ymdrechion i ddadadeiladu hiliaeth sefydliadol weithiau’n arwain at gyhuddiadau o ‘hiliaeth gwrthdro’, yn enwedig gan fyfyrwyr a oedd yn teimlo nad oeddent yn elwa o ‘fraint pobl wyn’ oherwydd eu bod dan anfantais mewn meysydd eraill o’u bywydau (e.e., amddifadedd cymdeithasol, anabledd, neu adnabod fel rhyw benodol). Gall cael eich addysgu i anwybyddu gwahaniaethau arwain at fethiant i amlygu rhagfarn ac amddiffyniad; felly, yr her yw creu gofod diogel yn y dosbarth i gynnal y trafodaethau pwysig hyn i ddadadeiladu hiliaeth. Mae’n arbennig o bwysig sicrhau nad yw myfyrwyr Du neu Frown yn ysgwyddo’r baich emosiynol, ochr yn ochr â’r unig aelod o staff Brown hunan-adnabyddedig.
3. Defnyddio addysg anffurfiol fel arf ar gyfer unioni anghydraddoldebau mewn addysg uwch
Mae Ieuenctid a Chymuned eisoes wedi gwneud newidiadau i fynd i'r afael â gormes hiliol, ac maent hefyd wedi nodi meysydd ar gyfer gweithredu critigol pellach. Tybiwyd y dylai pawb fyfyrio’n barhaus ar bŵer a braint, y dylid gweithredu newidiadau i sicrhau ymrwymiad i gynhwysiant a chydraddoldeb, a dylai fod mwy o gymorth ar gael i fyfyrwyr Du a Brown y gallai fod angen iddynt ymdopi â gormes a gwahaniaethu hiliol y gallent ddod ar eu traws trwy'r broses ddysgu.
Arweiniodd yr ymchwil at nifer o argymhellion allweddol ar gyfer gwella arfer y rhaglen Gwaith Ieuenctid a Chymunedol yn WGU a phrifysgolion eraill. Mae'n hanfodol herio strwythurau gormesol o fewn sefydliadau addysg uwch sy'n rhoi lleiafrifoedd hiliol y DU dan anfantais ac yn arbennig o bwysig bod aelodau staff a myfyrwyr gwyn yn gweithio ochr yn ochr â'u ffrindiau a chydweithwyr Du a Brown i lywio systemau braint gwyn a phatriarchaidd.
